1. Podstawa prawna
Przepisy prawne określające zasady naliczania i rozliczania dotacji na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego (tzw. dotacja przedszkolna) zostały zawarte w rozdziale 6 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203, z późn. zm.) oraz akcie wykonawczym do ustawy:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 grudnia 2017 r w sprawie udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 2425).
2. Wysokość dotacji celowej
Zgodnie z art. 53 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat, jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje dotację celową z budżetu państwa.
Wysokość dotacji dla danej jednostki samorządu terytorialnego jest obliczana jako iloczyn kwoty rocznej dotacji (kwota roczna dotacji na każdego ucznia, w 2018 r. – 1370 zł) oraz liczby uczniów, którzy w roku bazowym kończą 5 lat lub mniej, w placówkach wychowania przedszkolnego:
1) prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego,
2) dla których ta jednostka samorządu terytorialnego jest organem rejestrującym
Liczba uczniów jest ustalana na podstawie danych systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego (poprzedzającego rok wypłacenia dotacji).
Jednakże wysokość dotacji jest pomniejszana o kwotę stanowiącą iloczyn kwoty rocznej w roku, na który jest udzielana dotacja, i liczby dzieci, które w roku bazowym kończą 5 lat lub mniej, którym gmina ma obowiązek zapewnić możliwość korzystania z wychowania przedszkolnego, nieprzyjętych w danym roku szkolnym do publicznej placówki wychowania przedszkolnego lub tzw. konkursowej placówki wychowania przedszkolnego.
Kwota roczna dotacji przysługuje na każdego ucznia bez względu na czas przebywania ucznia w placówce wychowania przedszkolnego, tj. niezależnie od tego czy dziecko będzie pozostawało w placówce wychowania przedszkolnego ponad czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki.
Podziału środków przeznaczonych na dotację pomiędzy poszczególne jednostki samorządu terytorialnego dokonuje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. Podział dotacji celowej jest więc dokonywany pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego, a nie pomiędzy placówki wychowania przedszkolnego. Decyzje w zakresie podziału dotacji pomiędzy poszczególne rozdziały klasyfikacji budżetowej (a więc decyzję dotyczące dofinansowania w ramach dotacji poszczególnych placówek wychowania przedszkolnego) należą do jednostki samorządu terytorialnego.
Od 1 stycznia 2018 r. ustawą o finansowaniu zadań oświatowych zmienił się sposób naliczania dotacji. Przed tym dniem dotacja była dzielona tylko pomiędzy gminy (według położenia placówki wychowania przedszkolnego). Od 1 stycznia 2018 r. dotacji jest naliczana dla każdej jednostki samorządu terytorialnego (gminy i powiaty) według organu rejestrującego oraz organu prowadzącego (w przypadku prowadzenia przez samorząd). Zmiana to dotyczy przede wszystkim gmin wiejskich, które mają przedszkole na terenie gminy miejskiej, oraz powiatów które prowadzą m. in. oddziały przedszkolne przy specjalnych szkołach podstawowych, na które dotacja trafiała do gminy na terenie której znajduje się placówka.
Dotacji udzielają wojewodowie. Dotację przekazuje się w 12 częściach w terminie do 15. dnia każdego miesiąca, z wyjątkiem pierwszej części, którą przekazuje się niezwłocznie po zwiększeniu wydatków w części budżetu państwa będącej w dyspozycji wojewody, z wyrównaniem za okres od początku roku budżetowego.
3. Wydatkowanie i rozliczenie dotacji celowej
Dotacja może być wykorzystana wyłącznie na dofinansowanie wydatków bieżących związanych z realizacją tych zadań.
Szczegółowy tryb udzielania i rozliczania dotacji określa akt wykonawczy do ustawy – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 grudnia 2017 r w sprawie udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego
Zgodnie z § 5 ust. 1 ww. rozporządzenie dotacja może być wykorzystana w następujących rozdziałach klasyfikacji budżetowej: 80103 – Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, 80104 – Przedszkola, 80105 – Przedszkola specjalne, 80106 – Inne formy wychowania przedszkolnego oraz 80149 – Realizacja zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego, w zakresie wydatków na uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat. Ponadto roczne rozliczenie wykorzystania dotacji dotyczy wydatków bieżących, na których poniesienie jednostka samorządu terytorialnego nie otrzymała dofinansowania ze środków europejskich, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych.
Podsumowując, dotacja celowa może zostać przeznaczona przez samorząd na dowolne wydatki bieżące, na realizację których samorząd nie otrzymał dofinansowania ze środków unijnych, poniesione w ww. rozdziałach klasyfikacji budżetowej.
Odpowiednia część dotacji podlega zwrotowi do budżetu państwa, jeżeli:
- liczba uczniów uwzględniona do obliczenia dotacji na dany rok budżetowy dla danej jednostki samorządu terytorialnego jest większa niż średnioroczna liczba uczniów, którzy kończą 5 lat lub mniej odpowiednio w roku bazowym oraz w roku budżetowym w placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego oraz w placówkach wychowania przedszkolnego, dla których ta jednostka samorządu terytorialnego jest organem rejestrującym, w roku budżetowym, na który została udzielona dotacja, część dotacji pobrana w nadmiernej wysokości podlega zwrotowi do budżetu państwa (algorytm ten uszczegóławia ww. rozporządzenie);
- nie została wykorzystana do końca roku budżetowego;
- została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem.
Dotacja jest rozliczana na podstawie załącznika do ww. rozporządzenia.