BAZA WIEDZY

Dotacja na zapewnienie uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych.

 

1. Podstawa prawna

Przepisy prawne określające zasady naliczania i rozliczania dotacji na zapewnienie uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych (tzw. dotacja podręcznikowa) zostały zawarte w rozdziale 7 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203, z późn. zm.) oraz akcie wykonawczym do ustawy:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2018 roku w sprawie udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe w 2018 r (Dz. U. z 2018 r, poz. 655).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2018 roku w sprawie wysokości wskaźników zwiększających kwoty dotacji celowej na wyposażenie szkół podstawowych w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe dla uczniów niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r, poz. 611).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2018 roku w sprawie wysokości wskaźników zwiększających kwoty dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe dla uczniów niepełnosprawnych w 2018 r. i 2019 r. (Dz. U. z 2018 r, poz. 615).

2. Prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników

Uczniowie publicznych szkół podstawowych i szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej (dla dzieci i młodzieży) mają prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, przeznaczonych do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, określonych w ramowych planach nauczania ustalonych dla tych szkół.
Prawo to jest realizowane w sposób następujący:

1. szkoła wypożycza uczniom podręczniki lub materiały edukacyjne, mające postać papierową, lub
2. szkoła zapewnia uczniom dostęp do podręczników lub materiałów edukacyjnych, mających postać elektroniczną, lub
3. szkoła przekazuje uczniom materiały ćwiczeniowe bez obowiązku zwrotu lub je udostępnia.

Szczegółowe warunki korzystania przez uczniów z podręczników lub materiałów edukacyjnych określa dyrektor szkoły, uwzględniając konieczność zapewnienia co najmniej trzyletniego okresu używania tych podręczników.

3. Zadanie zlecone wykonywane przez samorządy

Wyposażenie publicznych szkół podstawowych i szkół artystycznych realizujacych kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w podręczniki jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, wykonywanym przez jednostki samorządu terytorialnego prowadzące te szkoły lub będące dla tych szkół organem rejestrującym.
Na realizację tego zadania zleconego jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje dotację celową z budżetu państwa udzielaną przez wojewodę. Z tej dotacji jednostka samorządu terytorialnego finansuje zakup podreczników w prowadzonych przez siebie szkołach oraz przekazuje (na wniosek) dotacje celową z budżetu jednostki samorządu terytorialnego publicznym szkołom niesamorządowym.

4. Wysokość dotacji celowej

Kwoty dotacji celowej na ucznia zostały określone w art. 55 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych:

1. podręczniki do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, podręczniki do zajęć z zakresu danego języka obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne, w kwocie do wysokości 75 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;
2. materiały ćwiczeniowe w kwocie do wysokości 50 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;
3. podręczniki lub materiały edukacyjne, w kwocie do wysokości:
   a) 140 zł na ucznia – w przypadku klasy IV,
   b) 180 zł na ucznia – w przypadku klasy V i VI,
   c) 250 zł na ucznia – w przypadku klasy VII i VIII;
4. materiały ćwiczeniowe w kwocie do wysokości 25 zł na ucznia – w przypadku klas IV–VIII.

W przypadku uczniów niepełnosprawnych kwoty dotacji są powiekszane wskaźnikami zwiększającymi, zgodnie z zasadami zawartymi w art. 55 ust. 6 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Wysokości wskaźników dla uczniów niepełnosprawnych określają rozporządzenia do ustawy.
Od 1 kwietnia 2018 r. koszty obsługi zadania wynoszą 1% przekazanej kwoty dotacji celowej jednostkom samorządu terytorialnego.

Dotacja celowa na podręczniki lub materiały edukacyjne, jest udzielana, z uwzględnieniem kosztów obsługi zadania, do wysokości stanowiącej iloczyn liczby uczniów danej klasy (powiększonej o liczbę oddziałów danej klasy) oraz powyższych kwot dotacji na ucznia, pod warunkiem że komplet podręczników lub materiałów edukacyjnych będzie zapewniał możliwość używania ich przez uczniów tej klasy przez co najmniej trzy kolejne lata szkolne. Zakup podręczników lub materiałów edukacyjnych, co do zasady (wyjątki są określone w ustawie), jest więc finansowany z dotacji celowej co 3 lata.

Natomiast zakup materiałów ćwiczeniowych jest finansowany z dotacji celowej co roku, z uwzględnieniem kosztów obsługi zadania, do wysokości stanowiącej iloczyn liczby uczniów danej klasy oraz powyższych kwot dotacji na ucznia.

Od 1 kwietnia 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, znacząco upraszczające procedury rozliczania dotacji podręcznikowej. W ramach łącznej kwoty dotacji celowej, dyrektor szkoły, ustalając zestaw podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, może w uzasadnionych przypadkach wyrazić zgodę na zwiększenie kosztu zakupu kompletu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych na każdego ucznia danej klasy, przekraczając odpowiednio kwoty dotacji na ucznia, informując jednocześnie organ prowadzący o zwiększeniu kosztu zakupu kompletu podręczników lub materiałów edukacyjnych. Innymi słowy dyrektor ma możliwość dokonywania przesunięć środków finansowych pomiędzy odpowiednimi klasami np. w wyniku powstałych oszczędności przy zakupie podręczników lub materiałów edukacyjnych dla uczniów innej klasy objętych dotacja celową w danym roku szkolnym. Jednakże powyższe regulacje nie dotyczą kwot dotacji celowej na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (zwiększanych określonymi wskaźnikami).

Dotacja celowa może być wykorzystana także na pokrycie kosztu drukowania i powielania podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych w celach dydaktycznych lub na zakup urządzeń umożliwiających drukowanie lub powielanie tych podręczników i materiałów, a w przypadku uczniów niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – także na zakup sprzętu lub oprogramowania umożliwiającego odczyt podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych w postaci elektronicznej.

5. Udzielanie dotacji na zakup podręczników częściej niż co 3 lata. Refundacja

Zakup podręczników lub materiałów edukacyjnych, co do zasady, jest finansowany z dotacji celowej co 3 lata. Dotacja celowa może być udzielona częściej, jeżeli w latach następujacych po roku, w którym udzielono dotacji:

1. zostaje utworzona klasa, która nie funkcjonowała w danej szkole lub do tej klasy nie uczęszczali uczniowie,
2. w ramach danej klasy nie funkcjonował dany oddział,
3. liczba uczniów danej klasy jest większa niż w poprzednim roku szkolnym, a od roku szkolnego rozpoczynającego się w roku, w którym udzielono ostatniej dotacji celowej na wszystkich uczniów tej klasy, nie upłynęły trzy lata szkolne,
4. liczba uczniów danej klasy nie jest większa niż w poprzednim roku szkolnym, a istnieje konieczność zakupu kompletu podręczników lub materiałów edukacyjnych, w szczególności dostosowanego do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia niepełnosprawnego, z powodu niedokonania zakupu takiego kompletu ze środków ostatniej dotacji celowej udzielonej na wszystkich uczniów tej klasy lub udzielonej w poprzednim roku, jeżeli ostatniej dotacji celowej na wszystkich uczniów tej klasy udzielono dwa lata temu,
5. komplet podręczników lub materiałów edukacyjnych dostosowany do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia niepełnosprawnego został wcześniej przekazany innej szkole

– dotacja celowa, jest udzielana do wysokości stanowiącej iloczyn liczby brakujących kompletów podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz odpowiednich kwot dotacji na ucznia.

Ponadto w następujących przypadkach można dokonać refundacji ze środków dotacji celowej na kolejny rok szkolny:

1. 1. jeżeli w latach następujących po roku, w którym udzielono dotacji celowej na wyposażenie klas IV–VIII szkoły podstawowej, istnieje konieczność zapewnienia, ze względu na zdiagnozowany stopień zaawansowania znajomości danego języka obcego nowożytnego przez uczniów kolejnych roczników tych klas, podręczników lub materiałów edukacyjnych do danego języka obcego nowożytnego innych pod względem poziomu zaawansowania niż zakupione ze środków dotacji celowej,
   2. jeżeli w wyniku zwiększenia się liczby uczniów danej klasy w ciągu roku szkolnego środki z przekazanej dotacji
      celowej nie pokryją kosztu zakupu kompletów podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla tych uczniów,
   3. jeżeli w ciągu roku szkolnego istnieje konieczność zakupu dodatkowych kompletów podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, dostosowanych do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów niepełnosprawnych, w wyniku:
      a) dostarczenia do szkoły orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, a środki z przekazanej dotacji celowej nie pokryją kosztu zakupu tych kompletów, lub
      b) braku możliwości uzyskania tych kompletów z innej szkoły w drodze przekazania z innej szkoły

– koszt zakupu brakujących podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych jest refundowany ze środków dotacji celowej przekazanej na kolejny rok szkolny (do wysokości stanowiącej iloczyn liczby brakujących kompletów oraz odpowiednich kwot dotacji na ucznia, z uwzględnieniem kosztów obsługi zadania).

6. Termin przekazania dotacji

Dotacja na wyposażenie szkoły w bezpłatne podręczniki, materiały edukacyjne lub materiały ćwiczeniowe naliczana i przekazywana jest na podstawie informacji (w przypadku szkół samorządowych) oraz wniosków wraz z informacjami (w przypadku szkół niesamorządowych), składanych przez dyrektorów szkół, w terminie od 1 kwietnia do 10 września.
Następnie jednostka samorządu terytorialnego na podstawie powyższych informacji i wniosków przekazuje do wojewody wniosek (wnioski) o udzielenie dotacji celowej, w terminie od 15 kwietnia do 15 września.

Przekazanie dotacji celowej przez wojewodę dla jednostki samorządu terytorialnego następuje w terminie od 6 maja do 15 października. Rozporządzenie reguluje szczegółowo 3 terminy, do których wojewoda udziela dotacji celowej (4 czerwca, 9 sierpnia i 15 października) w zależności od terminu, w którym jednostka samorządu terytorialnego złożyła wniosek do wojewody.
Dotacja dla publicznej szkoły niesamorządowej jest przekazywana w terminie 14 dni od dnia otrzymania dotacji celowej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

W związku ze zmianą prognozowanej liczby uczniów w danych klasach lub zmianą wyników postępowania rekrutacyjnego dyrektor szkoły ma obowiązek dokonania aktualizacji informacji i wniosku, a następnie jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek dokonania aktualizacji wniosku. Aktualizacje informacji i wniosku dyrektorzy szkół przekazują w terminie od dnia 1 kwietnia do dnia 10 września.

Jeżeli w wyniku aktualizacji informacji i wniosku, złożonych przez publiczną szkołę niesamorządową, wnioskowana kwota dotacji celowej ulegnie zmniejszeniu, a dotacja celowa przekazana przez jednostkę samorządu terytorialnego przekracza kwotę wskazaną w aktualizacji informacji i wniosku, szkoła, w terminie 5 dni od dnia złożenia tej aktualizacji, zwraca jednostce samorządu terytorialnego kwotę dotacji równą różnicy między kwotą, którą szkoła otrzymała, a kwotą wynikającą z aktualizacji. Następnie, jeżeli w wyniku aktualizacji wniosku jednostki samorządu terytorialnego, wnioskowana kwota dotacji celowej ulegnie zmniejszeniu, a dotacja celowa przekazana przez wojewodę jednostce samorządu terytorialnego przekracza kwotę wskazaną w aktualizacji wniosku, jednostka samorządu terytorialnego, w terminie 5 dni od dnia złożenia aktualizacji, zwraca wojewodzie kwotę dotacji równą różnicy między kwotą, którą jednostka samorządu terytorialnego otrzymała, a kwotą wynikającą z aktualizacji.
Od 1 kwietnia 2018 r. zrezygnowano z dokonywania aktualizacji wniosku i informacji w sierpniu (po zakończonym postępowaniu rekrutacyjnym). Aktualizacje powinny być dokonywane na bieżąco w związku ze zmianą prognozowanej liczby uczniów w danych klasach lub zmianą wyników postępowania rekrutacyjnego do tych szkół.

7. Wydatkowanie i rozliczanie dotacji celowej

Zadanie polegające na zapewnieniu uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych jest w całości finansowane w ramach dotacji celowej (zadanie zlecone). Oznacza to konieczność bardzo dokładnego wyliczania dotacji i jej szczegółowego rozliczania.

Dotacja celowa może być wykorzystana do końca roku budżetowego, na który została udzielona.

Od 1 kwietnia 2018 r. znacząco uproszczono przepisy dotyczące rozliczenia wykorzystania dotacji celowej. Dotacja jest rozliczana łącznie na poziomie szkoły (odrębnie z łącznej kwoty dotacji celowej udzielonej na wyposażenie szkoły w podręczniki i materiały edukacyjne, a odrębnie z łącznej kwoty dotacji celowej udzielonej na wyposażenie szkoły w materiały ćwiczeniowe, w danym roku budżetowym), a nie jak przed zmianą na poziomie każdej klasy.
Dyrektor publicznej szkoły niesamorządowej rozlicza wykorzystanie dotacji celowej z łącznej kwoty dotacji celowej (odrębnie dla podręczników i materiałów edukacyjnych, a odrębnie dla materiałów ćwiczeniowych), z uwzględnieniem wskaźników zwiększających na uczniów niepełnosprawnych oraz kwot refundacji – w terminie do 15 stycznia następnego roku.
Jednostka samorządu terytorialnego rozlicza wykorzystanie dotacji celowej z łącznej kwoty dotacji celowej (odrębnie dla podręczników i materiałów edukacyjnych, a odrębnie dla materiałów ćwiczeniowych), w tym kwot refundacji, w odniesieniu do każdej ze szkół prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego lub szkół, dla których ta jednostka samorządu terytorialnego jest organem rejestrującym – w terminie do 31 stycznia następnego roku.

Wojewoda sporządza i przekazuje ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania, w terminie do dnia 15 marca następnego roku, zbiorcze zestawienie wykorzystania dotacji celowej przez jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym.

Szczegółowy sposób rozliczania wykorzystania dotacji celowej określony został określony w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 60 i art. 113 ust. 11 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

8. Pokrywanie różnicy kwot dotacji. Zniszczenie. Przekazywanie i wypożyczanie podręczników pomiędzy szkołami.

Dyrektor szkoły może ustalić w zestawie podręczniki, materiały edukacyjne lub materiały ćwiczeniowe przewyższające kwoty dotacji na ucznia.
Różnicę między kosztem zakupu dla ucznia kompletu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych a wysokością kwot dotacji celowej, pokrywa organ prowadzący szkołę.

W przypadku uszkodzenia, zniszczenia lub niezwrócenia podręcznika lub materiału edukacyjnego publiczna szkoła może żądać od rodziców ucznia zwrotu kwoty nieprzekraczającej kosztu zakupu podręcznika lub materiału edukacyjnego. Kwota zwrotu stanowi dochód organu prowadzącego szkołę.

W przypadku gdy uczeń niepełnosprawny przechodzi z jednej szkoły do innej w trakcie roku szkolnego, podręczniki lub materiały edukacyjne, dostosowane do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych tego ucznia, zakupione z dotacji celowej, z których uczeń korzysta, stają się własnością organu prowadzącego szkołę, do której uczeń przechodzi.

W przypadku gdy szkoła dysponuje wolnymi podręcznikami lub materiałami edukacyjnymi, w tym dostosowanymi do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów niepełnosprawnych, zakupionymi z dotacji celowej, dyrektor szkoły, za zgodą organu prowadzącego, przekazuje te podręczniki lub materiały edukacyjne dyrektorowi
szkoły, który wystąpi z wnioskiem o ich przekazanie. Podręczniki lub materiały edukacyjne stają się własnością organu prowadzącego szkołę, której zostały przekazane.

W przypadku gdy publiczna szkoła dysponuje wolnymi podręcznikami lub materiałami edukacyjnymi, dostosowanymi do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów niepełnosprawnych, zakupionymi z dotacji celowej dyrektor tej szkoły, za zgodą organu prowadzącego, może wypożyczyć te podręczniki lub materiały edukacyjne
dyrektorowi szkoły, który wystąpi z wnioskiem o ich wypożyczenie.

9. Szkoły niepubliczne

Niepubliczne szkoły podstawowe oraz niepubliczne szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej na sfinansowanie kosztu zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych także mogą otrzymać (na wniosek) dotację celową z budżetu:

1. jednostki samorządu terytorialnego będącej dla tych szkół organem rejestrującym – w przypadku szkoły podstawowej,
2. budżetu państwa – w przypadku szkoły artystycznej.

Zasady przyznawania i rozliczania dotacji są analogiczne jak w przypadku szkół publicznych niesamorządowych.

10. Przepisy przejściowe

W ustawie o finansowaniu zadań oświatowych w przepisach przejściowych i końcowych znajdują się regulacje prawne, które umożliwiają odpowiednie stosowanie powyższych przepisów do gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów w szkołach innego typu.

Dotacja na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej.

1. Podstawa prawna

Przepisy prawne określające zasady dotowania szkół i placówek niesamorządowych zostały zawarte w rozdziale 3 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. 2017 r. poz. 2203, z późn.zm.). Przepisy te obowiązują od 1 stycznia 2018 r. i zostały zawarte w nowopowstałym jednym akcie prawnym, który reguluje zasady finansowania zadań oświatowych. Przed 1 stycznia 2018 r. przepisy te były zawarte w art. 80 i 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2017 r., poz. 2198, z późn. zm.)

 

2. Ogólne zasady finansowania oświaty niesamorządowej

Szkoły i placówki niepubliczne oraz publiczne prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego są finansowane w formie dotacji przekazywanej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. W budżetach jednostek samorządu terytorialnego znajdują się środki naliczone na uczniów tych szkół w ramach części oświatowej subwencji ogólnej. Zasady obliczania wysokości dotacji dla oświaty niesamorządowej zostały zawarte w przepisach materialnych rozdziału 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (art. 15 – art. 32 ww. ustawy). Ustawodawca stosuje odmienne zasady dotowania dla szkół i placówek publicznych oraz odmienne dla szkół i placówek niepublicznych.

2.1. Oświata niepubliczna

Co do zasady wysokość dotacji dla oświaty niepublicznej odnosi się do wysokości subwencji oświatowej na dany rok budżetowy. Wyjątkiem są placówki wychowania przedszkolnego – wychowanie przedszkolne nie jest objęte subwencją oświatową, stąd wysokość dotacji jest obliczana na podstawie wydatków bieżących samorządu.

2.1.1. Placówki wychowania przedszkolnego

Niepubliczne placówki wychowania przedszkolnego są dotowane w odniesieniu do tzw. podstawowej kwoty dotacji, określającej wydatki bieżące samorządu na ucznia w placówkach wychowania przedszkolnego. W przypadku niepublicznych przedszkoli dotacja wynosi 75% wydatków samorządu na placówki wychowania przedszkolnego. Liczba uczniów jest definiowana za pomocą tzw. statystycznej liczby uczniów. W przypadku, gdy samorząd nie prowadzi placówki wychowania przedszkolnego podstawową kwotę dotacji należy obliczyć dla tzw. najbliższej gminy lub tzw. najbliższego powiatu.

2.1.2. Szkoły, placówki, internaty

W przypadku szkół niepublicznych, internatów w tych szkołach oraz placówek niepublicznych wysokość dotacji odnosi się wprost do subwencji oświatowej i jest równa kwocie przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na takiego ucznia. W przypadku szkół niepublicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub warunkiem otrzymania dotacji jest uczestniczenie przez ucznia w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu.

2.2. Oświata publiczna

Szkoły publiczne są dotowane także w odniesieniu do subwencji oświatowej. Jednakże ustawodawca stosuje odmienne zasady dotowania w zależności od tego czy w szkole jest lub nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki. Natomiast placówki wychowania przedszkolnego, placówki danego rodzaju oraz internaty są dotowane w odniesieniu do wydatków bieżących samorządu.

2.2.1. Szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki

W przypadku szkół niesamorządowych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, zasady obliczania wysokości dotacji są takie same, jak dla szkół i placówek niepublicznych, tj. wysokość dotacji jest równa kwocie przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na takiego ucznia. Algorytm podziału subwencji oświatowej za pomocą wag określa charakterystyki danego ucznia i wynikającą z nich wysokość subwencji oświatowej.

2.2.2. Szkoły, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki

Natomiast w przypadku szkół publicznych niesamorządowych, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, wysokość dotacji stanowi iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na takiego ucznia oraz opisanego w ustawie wskaźnika zwiększającego. Dotacje dla szkół publicznych, które nie mogą pobierać czesnego i wobec powyższego nie mają innych źródeł finansowania, muszą być powiększone o odpowiedni procent. Procent ten został określony w ustawie za pomocą wskaźnika zwiększającego. Wskaźnik zwiększający to wskaźnik przedstawiający o jaki procent wydatki bieżące danego samorządu na dany typ szkoły przewyższają kwotę subwencji oświatowej przewidzianej na dany typ szkoły. Innymi słowy jest to iloraz wydatków bieżących samorządu na uczniów danego typu szkoły do kwoty subwencji oświatowej przewidzianej na uczniów danego typu szkoły. Liczba uczniów jest w ustawie definiowana za pomocą tzw. statystycznej liczby uczniów. W przypadku, gdy samorząd nie prowadzi szkoły danego typu, wskaźnik zwiększający należy obliczyć dla tzw. najbliższej gminy lub tzw. najbliższego powiatu. Przed dniem 1 stycznia 2018 r. wysokość dotacji była powiązana wprost z wydatkami bieżącymi samorządu na szkoły danego typu i rodzaju. Jednakże wobec braku definicji rodzaju szkoły i licznymi problemami interpretacyjnymi w tym zakresie od dnia 1 stycznia 2018 r. kwota dotacji została odniesiona do wysokości subwencji oświatowej i powiększona wskaźnikiem zwiększającym.

2.2.3. Placówki wychowania przedszkolnego, placówki oraz internaty

Natomiast publiczne placówki wychowania przedszkolnego, placówki danego rodzaju oraz internaty są dotowane w odniesieniu do tzw. podstawowej kwoty dotacji, określającej wydatki bieżące samorządu odpowiednio na ucznia placówki wychowania przedszkolnego, placówki danego rodzaju lub internatu. Podobnie jak w przypadku wskaźnika zwiększającego, liczba uczniów jest definiowana za pomocą tzw. statystycznej liczby uczniów. W przypadku, gdy samorząd nie prowadzi odpowiedniej placówki wychowania przedszkolnego, placówki danego rodzaju lub szkoły z internatem, podstawową kwotę dotacji należy obliczyć dla tzw. najbliższej gminy lub tzw. najbliższego powiatu.

3. Słownik pojęć

W art. 9-14 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych zostały zawarte podstawowe pojęcia, którymi posługuje się ustawodawca. Zostały zdefiniowane: wydatki bieżące (art. 9 ww. ustawy), najbliższa gmina i najbliższy powiat (art. 10 ww. ustawy), statystyczna liczba uczniów (art. 11 ww. ustawy), podstawowa kwota dotacji (art. 12 i 13 ww. ustawy) oraz wskaźnik zwiększający (art. 14 ww. ustawy). Pojęcia te prezentują algorytmy służące wyliczaniu wysokości dotacji. Przykładowo wskaźnik zwiększający został zapisany następującym wzorem (poszczególne symbole zostały opisane w ustawie):

Dodatkowo minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zamieszcza na stronie urzędu pomocniczą aplikację do wyznaczania najbliższej gminy lub najbliższego powiatu.

 

4. Zasady aktualizacji i wyrównywania kwoty dotacji

Zasady aktualizacji i wyrównywania kwoty dotacji zostały zawarte w art. 43-45 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

4.1. Aktualizacja kwoty dotacji

Kwota dotacji ulega aktualizacji:

1) w wyniku aktualizacji podstawowej kwoty dotacji;

2) w wyniku zmiany kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego;

3) w wyniku zmiany wskaźnika zwiększającego;

4) w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

 

Aktualizacji kwoty dotacji dokonuje się:

1) w miesiącu roku budżetowego następującym po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na rok budżetowy, tzw. miesiącu pierwszej aktualizacji – w przypadku aktualizacji, o której mowa w pkt 1-3;

2) w październiku roku budżetowego – w przypadku aktualizacji, o której mowa w pkt 1;

3) w dowolnym miesiącu roku budżetowego – w przypadku aktualizacji, o której mowa w pkt 4.

Zaktualizowana kwota dotacji obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonanej aktualizacji.

4.2. Wyrównywanie wysokości kwoty dotacji

Jeżeli wysokość dotacji uległa zmianie, dotację należy wyrównać od początku roku budżetowego według następującej formuły: suma kolejnych przekazywanych części dotacji odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, stanowi różnicę pomiędzy wysokością dotacji określoną w przepisach, według stanu na pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, a sumą części dotacji przekazanych odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji.

Dodatkowo ustawodawca ograniczył możliwość znaczącej zmiany wysokości dotacji w wyniku aktualizacji, tj. uniemożliwił zbyt duży spadek (a także zbyt duży wzrost) miesięcznej kwoty dotacji na ucznia. Ma to na celu zapewnienie stabilności finansowanej podmiotów dotowanych. Maksymalny dopuszczalny wzrost wysokości dotacji na ucznia został określony na poziomie 50%, a spadek na poziomie 25%. Tak określony procent pozwala na aktualizację dotacji w ciągu roku zgodnie z przepisami, a tylko w szczególnych przypadkach zapobiega na tyle znacznemu spadkowi dotacji, który mógłby być przyczyną problemów z finansowaniem szkoły przez organ prowadzący.

Ograniczenie to zostało zapisane formułą: średnia arytmetyczna kolejnych przekazywanych części dotacji odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, może zwiększyć się maksymalnie o 50% albo zmniejszyć się maksymalnie o 25% średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych odpowiednio na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji.

4.3. Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji

Zasady aktualizacji podstawowej kwoty dotacji są analogiczne do zasad aktualizacji kwoty dotacji. Dokonuje się jej: w miesiącu pierwszej aktualizacji oraz w październiku roku budżetowego, a także w szczególnie uzasadnionych przypadkach w dowolnym miesiącu roku budżetowego.

W aktualizacji podstawowej kwoty dotacji uwzględnia plan dochodów i wydatków według stanu na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc aktualizacji oraz zaktualizowaną statystyczną liczbę uczniów (w przypadku aktualizacji podstawowej kwoty dotacji dokonywanej po dniu 30 września roku budżetowego).

4.4. Zmiana kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego kwoty dotacji

Jeżeli ustawa budżetowa na rok budżetowy została ogłoszona po dniu 1 grudnia roku bazowego, wysokość dotacji ustala się:

1) w okresie do ostatniego dnia miesiąca pierwszej aktualizacji – z uwzględnieniem kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego w roku bazowym;

2) w okresie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu pierwszej aktualizacji – z uwzględnieniem kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym.

4.5. Zmiana wskaźnika zwiększającego

Wskaźnik zwiększający w okresie do ostatniego dnia miesiąca pierwszej aktualizacji przyjmuje się w wysokości równej wskaźnikowi ustalonemu dla roku poprzedniego. W okresie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu pierwszej aktualizacji wskaźnik zwiększający jest obliczany na dany rok budżetowy, zgodnie z algorytmem zapisanym w art. 14 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

 

5. Warunki otrzymywania dotacji

Warunki otrzymywania dotacji zostały zawarte w art. 33 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Dotacje są przekazywane, pod warunkiem że organ prowadzący przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę oraz placówkę przekaże:

1) organowi dotującemu informację o planowanej liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych nie później niż do dnia 30 września roku bazowego – w przypadku szkół i placówek niepublicznych;

2) dane do systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego.

 

Na wniosek organu prowadzącego odpowiednio przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do udzielenia dotacji może wyrazić zgodę na odstąpienie od terminów, o których mowa wyżej lub na udzielenie dotacji w terminie wcześniejszym niż od początku następnego roku budżetowego.

 

6. Przekazywanie dotacji

Zasady przekazywania dotacji zostały zawarte w art. 34 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Dotacje są przekazywane na rachunek bankowy przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki lub zespołu szkół lub placówek, w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, z tym że części za styczeń i za grudzień są przekazywane w terminie odpowiednio do dnia 20 stycznia oraz do dnia 15 grudnia roku budżetowego.

Dotacje są przekazywane na każde dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, będącego w danym miesiącu roku budżetowego dzieckiem objętym wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniem, wychowankiem lub uczestnikiem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w placówce wychowywania przedszkolnego, szkole lub placówce (tj. na faktyczną, rzeczywistą liczbę uczniów w danym miesiącu). Termin podania comiesięcznej liczby uczniów określa w uchwale organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Należy zauważyć, że stan 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji (zarówno stan według danych z systemu informacji oświatowej na dzień 30 września roku bazowego, jak i liczba uczniów podana w przekazywanej informacji do dnia 30 września roku bazowego) jest tylko informacją dla jednostek samorządu terytorialnego pozwalającą zaplanować budżet na rok następny oraz w przypadku danych przekazywanych do systemu informacji oświatowej służy do naliczenia subwencji oświatowej dla jednostki samorządu terytorialnego. Ani liczba uczniów podawana w przekazywanej informacji, ani liczba uczniów przekazywana do systemu informacji oświatowej w roku bazowym, nie jest to liczba uczniów na których przysługuje dotacja w ciągu roku. Jeżeli w trakcie roku budżetowego do dotowanej szkoły przybędzie uczeń, jednostka samorządu terytorialnego musi przekazywać dotację na tego ucznia (pomimo, że nie był on uwzględniony w planowanej liczbie uczniów ani w systemie informacji oświatowej w roku poprzednim). W szczególności oznacza to, że uzyskanie przez ucznia niepełnosprawnego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego oznacza konieczność dotowania tego ucznia od momentu otrzymania takiego orzeczenia przez szkołę.

W przypadku szkół niepublicznych, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, jeżeli faktyczna liczba uczniów szkoły, spełniających warunek uczestniczenia w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu, jest inna niż liczba uczniów, na których przekazano część dotacji na dany miesiąc, część dotacji na następny miesiąc jest przekazywana na liczbę uczniów skorygowaną o różnicę między liczbą uczniów, na których przekazano część dotacji na dany miesiąc, a faktyczną liczbą uczniów szkoły spełniających warunek uczestniczenia w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu.

 

7. Wydatkowanie dotacji

Zasady wydatkowania dotacji zostały zawarte w art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

7.1. Przeznaczenie dotacji

Dotacje mogą być przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:

1) pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, w tym na:

a) wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce oraz osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełni funkcję dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego – w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie:

– 250% średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2017 r. poz. 1189) – w przypadku publicznych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz niepublicznych przedszkoli, o których mowa w art. 17 ust. 1, oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych, o których mowa w art. 19 ust. 1, i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 21 ust. 1,

– 150% średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela – w przypadku niepublicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, niewymienionych w tiret pierwszym, oraz niepublicznych szkół i placówek,

b) sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w 10 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe;

2) zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmujących:

a) książki i inne zbiory biblioteczne,

b) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w placówkach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach,

c) sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci i młodzieży,

d) meble,

e) pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej zgodnie z 16f ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości w momencie oddania do używania.

Dotacja może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań poniesionych w roku budżetowym, na który dotacja została udzielona, niezależnie od tego, którego roku dotyczą te zadania.

7.2. Wydatkowanie dotacji na uczniów niepełnosprawnych

Od dnia 1 stycznia 2019 r. wchodzi w życie przepis stanowiący, że dotacja otrzymana na uczniów niepełnosprawnych musi być w całości przeznaczona na finansowanie wydatków na tych uczniów.

Zgodnie z art. 35 ust. 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych dotacja przekazana na uczniów i wychowanków, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy – Prawo oświatowe.

 

Przez wydatki, o których wyżej należy rozumieć w przypadku:

1) przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkół specjalnych oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe – wszystkie wydatki, zgodne z przeznaczeniem dotacji;

2) przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz szkół, niewymienionych w pkt 1, innych form wychowania przedszkolnego oraz poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych – wydatki na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych programach zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, oraz indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych, o których mowa w art. 127 ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe, oraz zapewnienie warunków ich realizacji;

3) przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, niewymienionych w pkt 1, oraz innych form wychowania przedszkolnego – oprócz wydatków, o których mowa w pkt 2, także wydatki na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w wysokości niezbędnej dla realizacji zadań tych placówek wychowania przedszkolnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, w odniesieniu do uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych;

4) szkół niewymienionych w pkt 1 – oprócz wydatków, o których mowa w pkt 2, także wydatki na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w wysokości wyrażonej wzorem:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

Winne	–	wydatki poniesione w danym roku budżetowym na realizację zadań innych niż określone w pkt 2 w tej szkole,
W	–	wydatki poniesione w danym roku budżetowym w tej szkole,
SSI	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych w tej szkole,
SSIN	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych tej szkoły, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego,
SON	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów niebędących oddziałami specjalnymi albo oddziałami integracyjnymi i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole,
SONN	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów niebędących oddziałami specjalnymi albo oddziałami integracyjnymi i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów oraz uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,
S	–	kwotę części oświatowej subwencji ogólnej przewidzianą dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole.

 

 

8. Kontrola pobrania i wykorzystania dotacji

Zasady dotyczące przeprowadzania kontroli pobrania i wykorzystania dotacji przez samorząd zostały zawarte w art. 36 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Organ dotujący może kontrolować prawidłowość pobrania i wykorzystania dotacji. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają prawo wstępu do przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania w związku z przekazaną dotacją, a w przypadku niepublicznych szkół dla dorosłych – także do wglądu do list obecności oraz ich weryfikacji.

Przedszkole, inna forma wychowania przedszkolnego, szkoła i placówka udostępnia dokumentację, oraz listy obecności w terminie 14 dni od dnia zwrócenia się przez osobę upoważnioną do przeprowadzenia kontroli o udostępnienie tej dokumentacji.

Organ dotujący w związku z przeprowadzaniem kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji przez przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki może przetwarzać dane osobowe:

1) dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych tych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, znajdujące się w dokumentacji,

2) osób fizycznych zatrudnionych, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tych przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, szkołach lub placówkach oraz osób fizycznych prowadzących przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełnią funkcję dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki albo prowadzą zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego, w związku z przeprowadzaniem kontroli w zakresie przeznaczania dotacji na wynagrodzenia,

– w tym z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych służących do gromadzenia danych osobowych.

Kontrola może obejmować okres 5 lat budżetowych poprzedzających rok budżetowy, w którym jest ona przeprowadzana.

 

9. Wstrzymanie dotacji

Jednostka samorządu terytorialnego może wstrzymać wypłacanie dotacji, zgodnie z zasadami zawartymi w art. 36 ust. 6-8 oraz art. 37 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

W trakcie przeprowadzania kontroli przez samorząd, w przypadku utrudniania lub udaremniania przez niepubliczną szkołę dla dorosłych lub niepubliczną placówkę, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe, lub przez organ prowadzący tę szkołę lub placówkę czynności kontrolnych organ dotujący wzywa dyrektora tej szkoły lub placówki lub organ prowadzący tę szkołę lub placówkę do zaprzestania tych działań w wyznaczonym terminie. Po bezskutecznym upływie tego terminu, organ dotujący wstrzymuje, w drodze decyzji administracyjnej, przekazywanie niepublicznej szkole dla dorosłych lub niepublicznej placówce, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe, dotacji do dnia umożliwienia przeprowadzenia w tej szkole lub placówce czynności kontrolnych. Środki przekazane szkole, o której mowa w art. 26 ust. 2, lub niepublicznej placówce, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe, za okres, którego dotyczyło wstrzymanie dotacji, mogą być wykorzystane wyłącznie na refundację wydatków związanych z realizacją zadań szkoły lub placówki, poniesionych przez szkołę lub placówkę w okresie roku budżetowego, w którym dotacja została wstrzymana. Jeżeli okres wstrzymania dotacji przypada na więcej niż jeden rok budżetowy, przekazane środki mogą być wykorzystane proporcjonalnie do okresów wstrzymania dotacji w poszczególnych latach budżetowych.

Ponadto samorząd może wstrzymać wypłacanie dotacji w każdym momencie, jeżeli niepubliczna szkoła dla dorosłych, lub niepubliczna placówka, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe:

1) nie przekazała rozliczenia wykorzystania dotacji za rok bazowy lub nie dokonała w rozliczeniu korekty błędów w terminie wskazanym przez organ dotujący,

2) nie przekazała informacji o liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, na których jest udzielana dotacja, w terminie określonym w uchwale,

3) nie wykonała decyzji administracyjnej lub prawomocnego wyroku sądu wydanych w związku z przekazaną dotacją

– organ dotujący wzywa dyrektora szkoły lub placówki lub organ prowadzący tę szkołę lub placówkę do wykonania działań, o których mowa w pkt 1-3, w wyznaczonym terminie.

Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu organ dotujący wstrzymuje, w drodze decyzji administracyjnej, przekazywanie niepublicznej szkole dla dorosłych lub niepublicznej placówce, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe, dotacji do dnia dopełnienia obowiązków ustawowych.

Środki przekazane niepublicznej szkole dla dorosłych lub niepublicznej placówce, o której mowa w art. 2 pkt 3, 6, 8 i 10 ustawy – Prawo oświatowe, za okres, którego dotyczyło wstrzymanie dotacji, mogą być wykorzystane wyłącznie na refundację wydatków związanych z realizacją zadań szkoły lub placówki, poniesionych przez szkołę lub placówkę w okresie roku budżetowego, w którym dotacja została wstrzymana. Jeżeli okres wstrzymania dotacji przypada na więcej niż jeden rok budżetowy, przekazane środki mogą być wykorzystane proporcjonalnie do okresów wstrzymania dotacji w poszczególnych latach budżetowych.

10. Określenie trybu udzielania i rozliczania dotacji przez samorząd. Możliwość zwiększenia wysokości dotacji.

W art. 38 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych została zawarta delegacja dla organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do wydania uchwały ustalającej tryb udzielania i rozliczania dotacji, tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, na których jest przekazywana dotacja, oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji.

Organ dotujący w związku z udzielaniem i rozliczaniem wykorzystania dotacji może przetwarzać dane osobowe dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, w tym z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych służących do gromadzenia danych osobowych.

Ponadto na mocy art. 39 organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, może wyrazić zgodę na udzielenie dotacji w wysokości wyższej niż określona w przepisach ustawy.

 

11. Szkoły artystyczne

Zasady dotyczące dotowania szkół artystycznych zostały zawarte w art. 40-42 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Szkoły artystyczne otrzymują kwotę dotacji obliczaną na podstawie tzw. podstawowej kwoty dotacji dla szkół artystycznych (zdefiniowanej w art. 13 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych). Podstawowa kwota dotacji dla szkół artystycznych odnosi się do wydatków bieżących ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na szkoły artystyczne danego typu.

Publiczne szkoły artystyczne oraz niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach szkół publicznych realizujące kształcenie ogólne otrzymują dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół artystycznych danego typu.

Natomiast niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach szkół publicznych realizujące wyłącznie kształcenie artystyczne otrzymują na każdego ucznia dotację w wysokości nie niższej niż 25% podstawowej kwoty dotacji dla szkół artystycznych danego typu, przy spełnieniu warunku uczestniczenia przez ucznia w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu.

 

Zasady dotyczące przekazywania, wydatkowania, aktualizacji i wyrównywania kwoty dotacji są analogiczne jak dla szkół nieartystycznych.

Ponadto w art. 42 ust. 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych została zawarta delegacja dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do wydania w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych do wydania rozporządzania określającego tryb przekazywania przez organ prowadzący szkołę informacji niezbędnych dla ustalenia wysokości dotacji oraz wzór wniosku o udzielenie dotacji zawierającego te informacje, tryb udzielania oraz rozliczania wykorzystania dotacji, wzór składanego przez szkołę formularza zawierającego informację o liczbie uczniów i poniesionych wydatkach sfinansowanych z udzielonej części dotacji przypadającej na dany miesiąc oraz wzór formularza rozliczenia wykorzystania tych dotacji oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji.

 

12. Pozostałe regulacje

Pozostałe regulacje są zawarte w art. 46-49 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

12. 1. Ogłoszenie o dotacji w Biuletynie Informacji Publicznej

W Biuletynie Informacji Publicznej jednostki samorządu terytorialnego, która udziela dotacji, ogłasza się informację o:

1) podstawowej kwocie dotacji oraz jej aktualizacji;

2) statystycznej liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz jej aktualizacji;

3) wskaźniku zwiększającym;

4) najbliższej gminie lub najbliższym powiecie.

 

W przypadku dotacji dla szkół artystycznych, w Biuletynie Informacji Publicznej specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, ogłasza się informację o:

1) podstawowej kwocie dotacji oraz jej aktualizacji;

2) statystycznej liczbie uczniów lub wychowanków oraz jej aktualizacji.

 

12. 2. Charakter czynności podejmowanych przez organ dotujący

Czynności podejmowane przez organ dotujący w celu ustalenia wysokości lub przekazania dotacji stanowią czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369 i 1370).

 

12. 3. Odsetki za opóźnienie w przekazaniu dotacji

W przypadku nieprzekazania dotacji na rachunek bankowy przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły, placówki lub zespołu szkół w terminie, o którym mowa w ustawie, z winy organu dotującego, nalicza się odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin przekazania dotacji.

Przepisu tego nie stosuje się w przypadku aktualizacji kwoty dotacji dokonanej oraz w przypadku wstrzymania dotacji.

 

12. 4. Egzekucja

Dotacje nie podlegają egzekucji. Przepis ten nie dotyczy egzekucji prowadzonej w przypadku stwierdzenia, na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, obowiązku zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, pobranej nienależnie lub w nadmiernej wysokości.

Podstawowe źródło finansowania zadań oświatowych.

 

1. Podstawa prawna

Przepisy prawne określające zasady naliczania i podziału części oświatowej subwencji ogólnej zostały zawarte w art. 27 i 28 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2017 r., poz 1453, z późn. zm.). Ponadto rozdział 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203, z późn. zm.) odwołuje się do regulacji zawartych w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Corocznie podział części oświatowej subwencji ogólnej jest określany na podstawie aktu wykonawczego do ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Na rok 2018 jest to:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2017 r w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2018 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2395).

 

2. Finansowanie zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego

O zakresie, sposobie i źródle finansowania zadań oświatowych przesądzają przepisy art. 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, w myśl których środki niezbędne do realizacji zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 11 ust. 2-4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, są zagwarantowane w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 167 ust. 2 Konstytucji RP dochodami jednostek samorządu terytorialnego są: dochody własne, subwencje ogólne (w tym część oświatowa tej subwencji) oraz dotacje celowe z budżetu państwa. Część oświatowa subwencji ogólnej nie jest zatem jedynym źródłem finansowania zadań oświatowych, choć stanowi pokrycie przeważającej części wydatków na oświatę. System prawny został tak skonstruowany, że jednostka samorządu terytorialnego nie może oczekiwać gwarancji pokrycia wszystkich wydatków oświatowych jedynie poprzez część oświatową subwencji ogólnej. Gwarancji takiej może oczekiwać jedynie po uwzględnieniu wszystkich jej dochodów.

 

3. Wysokość subwencji oświatowej

Zgodnie z art. 27 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa.

Zgodnie z art. 28 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych. Od powyższej kwoty odlicza się 0,4% na rezerwę części oświatowej subwencji ogólnej.

Po odliczeniu rezerwy minister właściwy do spraw oświaty i wychowania dzieli część oświatową subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, biorąc pod uwagę zakres realizowanych przez te jednostki zadań oświatowych, z wyłączeniem zadań związanych z:

1) dowozem uczniów;

2) zapewnieniem kształcenia, wychowania i opieki uczniom, którzy kończą 5 lat lub mniej w roku bazowym, w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego, niezwiązanych z wychowaniem i kształceniem specjalnym albo zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi.

 

4. Rezerwa części oświatowej subwencji ogólnej

Rezerwą części oświatowej subwencji ogólnej (0,4% części oświatowej subwencji ogólnej) dysponuje minister właściwy do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego.

Podział rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej następuje nie później niż do dnia 30 listopada każdego roku. Środki z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej przekazuje jednostkom samorządu terytorialnego minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Kryteria podziału 0,4% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej oraz wzory wniosków i terminy przekazywania wniosków są dostępne na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakładce Finansowanie edukacji/Subwencje ogólne dla JST.

 

5. Algorytm podziału części oświatowej subwencji ogólnej

Kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla poszczególnych samorządów są corocznie naliczane zgodnie z zasadami przyjętymi w rozporządzeniu ministra właściwego ds. oświaty i wychowania w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, wydawanego po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego. Na rok 2018 jest to rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2017 r w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2018 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2395).

Przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej są uwzględniane w szczególności:

1) typy i rodzaje szkół i placówek prowadzonych przez te jednostki;

2) stopnie awansu zawodowego nauczycieli;

3) liczba uczniów w szkołach i placówkach;

4) liczba dzieci, które ukończyły 6 lat lub więcej w roku bazowym, objętych wychowaniem przedszkolnym w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego;

5) zróżnicowanie kwot ustalanych na dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym i dzieci realizujące obowiązek szkolny i obowiązek nauki z uwzględnieniem wyższej kwoty na dziecko objęte wychowaniem przedszkolnym w przedszkolach oraz wyższej kwoty w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego zlokalizowanych na terenach wiejskich i w miastach do 5000 mieszkańców;

6) zróżnicowanie kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w zależności od prognozowanej nadwyżki lub deficytu zapotrzebowania na pracowników w danym zawodzie na wojewódzkim rynku pracy w stosunku do liczby kandydatów chętnych do podjęcia pracy (od 1 stycznia 2019 r.);

7) liczba uczniów, którzy zdali odpowiednio egzamin maturalny lub egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w liceach ogólnokształcących dla dorosłych, szkołach policealnych oraz w szkołach lub placówkach prowadzących kwalifikacyjne kursy zawodowe.

 

Ze względu na rozbudowaną strukturę zadań edukacyjnych realizowanych przez samorządy, formuła algorytmicznego podziału subwencji oświatowej uwzględnia szereg czynników i parametrów obrazujących specyfikę kształtowania składowych elementów subwencji. Algorytm podziału subwencji oświatowej uzależnia wysokość przyznawanych środków od skali i struktury realizowanych zadań, mierzonych liczbą uczniów i wychowanków w poszczególnych typach i rodzajach szkół i palcówek, z uwzględnieniem ich głównych potrzeb edukacyjnych oraz strukturą awansu zawodowego nauczycieli.

Zakres zadań oświatowych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, stanowiący podstawę do naliczenia subwencji, jest określany na podstawie danych systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego (poprzedzającego rok naliczenia subwencji oświatowej) o liczbie uczniów oraz liczbie etatów nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego. Dane wykazywane w systemie informacji oświatowej są weryfikowanych przez organy prowadzące (i dotujące) szkoły i placówki oświatowe.

 

6. Wydatkowanie subwencji na uczniów objętych kształceniem specjalnym

Od dnia 1 stycznia 2018 r. został doprecyzowany przepis, zawarty wcześniej w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, stanowiący, że subwencja naliczona na uczniów objętych kształceniem specjalnym musi być w całości wydatkowana na finansowanie zadań dla tych uczniów. Obecnie regulacja ta jest zawarta w art. 8 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

W roku budżetowym na realizację zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy – Prawo oświatowe, jednostka samorządu terytorialnego przeznacza środki w wysokości nie mniejszej niż kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w przedszkolach, szkołach i placówkach, prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego, w zakresie tych zadań.

Środki, o których mowa wyżej, stanowią sumę:

1) środków przeznaczonych w roku budżetowym na prowadzenie przedszkoli, szkół i placówek – w przypadku przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkół specjalnych i placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe, prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego;

2) środków przeznaczonych w roku budżetowym na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych programach zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 882), i indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych, o których mowa w art. 127 ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe, oraz zapewnienie warunków ich realizacji – w przypadku przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i szkół, niewymienionych w pkt 1, oraz innych form wychowania przedszkolnego i poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych, prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego;

3) środków przeznaczonych w roku budżetowym na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w szkołach z oddziałami specjalnymi i szkołach z oddziałami integracyjnymi, prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego – w wysokości wyrażonej wzorem:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

Śinne	–	środki przeznaczane w roku budżetowym na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, w tych szkołach,
Ś	–	środki przeznaczane w roku budżetowym w tych szkołach,
SSI	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych w tych szkołach,
SSIN	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych w tych szkołach, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego,
S	–	kwotę przewidzianą w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tych szkołach.

 

Kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej, do której należy odnieść ww. środki, stanowi sumę:

1) kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych w szkołach, wychowanków placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe, i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe, prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, i

2) kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na:

1. a) uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów niewymienionych w pkt 1 w szkołach,
2. b) uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w placówkach wychowania przedszkolnego, szkołach i poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych,
3. c) uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego przedszkoli niebędących przedszkolami specjalnymi, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych niebędących szkołami specjalnymi i innych form wychowania przedszkolnego

– prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów oraz uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych odpowiednio orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Podstawowe źródło danych statystycznych z zakresu oświaty.

 

1. Podstawa prawna

Przepisy prawne określające zasady założenia, prowadzenia systemu i udostępniania danych oraz regulujące sprawy objęte systemem zostały zawarte w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. 2017 r. poz. 2159, z późn. zm.) oraz aktach wykonawczych do ustawy:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych dziedzinowych gromadzonych w systemie informacji oświatowej oraz terminów przekazywania niektórych danych do bazy danych systemu informacji oświatowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1653) – szczegółowy zakres danych gromadzonych w nowym systemie informacji oświatowej.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych gromadzonych w bazach danych oświatowych, zakresu danych identyfikujących podmioty prowadzące bazy danych oświatowych, terminów przekazywania danych między bazami danych oświatowych oraz wzorów wydruków zestawień zbiorczych (Dz.U. z 2012 r. poz. 957, z późn. zm.) – szczegółowy zakres danych gromadzonych w starym systemie informacji oświatowej.
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lipca 2017 r.  w sprawie procedury przyznawania danych dostępowych do bazy danych systemu informacji oświatowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1399) – procedura przyznawania danych dostępowych (login i hasło) do nowego systemu informacji oświatowej.

2. Powstanie systemu

Obecnie funkcjonują równolegle dwa systemy informacji oświatowej – tzw. „stare” SIO i „nowe” SIO.

Stary system informacji oświatowej został powołany do życia 1 stycznia 2005 r. ustawą z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. z 2004 r. poz. 463, z późn. zm.). Pierwsze dane zostały zebrane 31 marca 2005 r. System stworzono w celu zgromadzenia w jednej, spójnej bazie, informacji z zakresu sprawozdawczości statystycznej, rozproszonych dotychczas miedzy: Głównym Urzędem Statystycznym, Ministerstwem Edukacji Narodowej, jednostkami samorządu terytorialnego oraz instytucjami innych resortów.

Nowy system informacji oświatowej został powołany do życia 30 kwietnia 2012 r. ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej. Ustawa ta zastąpiła dotychczas funkcjonujący akt prawny (tj. ustawę z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej). Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej został ustalony okres przejściowy zakładający stopniowe wdrażanie zmodernizowanego SIO, przy jednoczesnym funkcjonowaniu SIO dotychczasowego.

Obecnie podstawę prawną funkcjonowania nowego SIO stanowią art. 1 – 100 ustawy z dnia 15 kwietnia o systemie informacji oświatowej, a starego SIO przepisy przejściowe i końcowe ww. ustawy (art. 105 – 129 ww. ustawy).

Równoległe funkcjonowanie starego SIO i nowego SIO zostało przedłużone do dnia 1 marca 2019 r., kiedy zmodernizowane SIO zastąpi obecnie funkcjonujący system informacji oświatowej.

 

3. Cel funkcjonowania systemu

System Informacji Oświatowej (SIO) to elektroniczna baza danych służąca do gromadzenia informacji o szkołach i placówkach oświatowych.

System usprawnia proces gromadzenia i przetwarzania ogromnej ilości danych oświatowych pochodzących z różnych podmiotów, co pozwala na uzyskanie aktualnych i rzetelnych danych z zakresu oświaty (m.in. liczby uczniów oraz zatrudnionej kadry pedagogicznej). W systemie gromadzone są dane niezbędne do prowadzenia polityki edukacyjnej państwa, (zarówno na szczeblu lokalnym, regionalnym jak i krajowym), do podnoszenia jakości i upowszechniania edukacji (system ułatwia budowę wskaźników oświatowych, wykonywanie analiz i raportów) oraz do usprawniania finansowania zadań oświatowych (system zapewnia niezbędną wiedzę przy tworzeniu planów finansowych, określaniu wielkości subwencji oświatowej oraz dotacji dla szkół niepublicznych, czy poziomu wynagrodzenia pracowników oświaty).

Ponadto przez system informacji oświatowej zapewnia się powszechny dostęp do informacji
z zakresu oświaty.

Cele działania SIO są zawarte w art. 1 ustawy o systemie informacji oświatowej:

1. prowadzenie polityki oświatowej państwa na poziomie krajowym, regionalnym
   i lokalnym, w tym wspomagania zarządzania oświatą;
2. efektywne funkcjonowanie systemu finansowania zadań oświatowych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym;
3. analiza efektywności wykorzystania środków publicznych przeznaczonych na finansowanie zadań oświatowych;
4. nadzorowanie i koordynowanie wykonywania nadzoru pedagogicznego na terenie kraju oraz podnoszenia jakości edukacji.

4. Technika prowadzenia systemu

Bazy danych oświatowych prowadzone są w formie elektronicznej, za pomocą oprogramowania udostępnionego przez MEN.

1. W starym SIO dokumenty elektroniczne wytworzone przy pomocy oprogramowania przekazywane są na poszczególnych szczeblach systemu przez teletransmisję danych lub za pomocą informatycznych nośników danych. Ostatecznie wszystkie te dokumenty elektroniczne trafiają do centralnej bazy danych prowadzonej przez MEN. Dane wprowadzane są przez szkoły przy pomocy programu informatycznego
   i przekazywane do właściwych jednostek samorządu terytorialnego lub ministrów prowadzących szkoły i placówki systemu oświaty. Jednostki samorządu terytorialnego przekazują dane do kuratoriów oświaty, kuratoria do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Ministrowie prowadzący szkoły i placówki przekazują dane bezpośrednio do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, który jest administratorem systemu.
2. W nowym SIO rozproszona forma organizacji przekazywania danych została zastąpiona nową organizacją, zakładającą bezpośrednie wprowadzanie przez użytkowników wszystkich danych do centralnej bazy danych. Zamiast dotychczasowego łańcucha (szkoła – JST – kuratorium – ministerstwo) z przepływem informacji w jednym kierunku, zastosowano model gwiazdy z przepływem informacji w obu kierunkach. Model nowego SIO składa się obecnie z jednej centralnej bazy danych. Użytkownicy (szkoły) wprowadzają dane bezpośrednio do centralnej bazy danych SIO przez przeglądarkę internetową.

5. Częstotliwość aktualizacji

1. W starym SIO dane gromadzone są w dwóch okresach sprawozdawczych, na dzień 31 marca oraz 30 września każdego roku. Dodatkowo, szkoły i placówki zatrudniające nauczycieli na podstawie ustawy Karta Nauczyciela oraz szkoły, których uczniów bierze się pod uwagę przy naliczaniu części oświatowej subwencji ogólnej, przekazują dane o liczbie uczniów i wynagrodzeniach nauczycieli wg stanu na dzień 10 września.
2. W nowym SIO dane gromadzone są na bieżąco, tj. są aktualizowane codziennie. Szkoła ma 7 dni na wprowadzenie danych do systemu od dnia, w którym nastąpiła zmiana w stanie faktycznym (np. rozpoczęcie nauki w szkole przez danego ucznia).

6. Sposób agregacji danych

1. W starym SIO dane o nauczycielach są zbierane indywidualnie, a dane o uczniach w postaci zbiorczej na poziomie szkoły (oddziału).
2. W nowym SIO dane o nauczycielach i o uczniach są zbierane indywidulanie. Do nowego SIO przekazywane są dane identyfikacyjne uczniów i nauczycieli (imię, nazwisko i numer PESEL). Przekazane dane identyfikacyjne podlegają weryfikacji z danymi zawartymi w urzędowym rejestrze PESEL.

7. Zakres zbieranych danych

System informacji oświatowej obejmuje szkoły i placówki systemu oświaty oraz inne jednostki wykonujące zadania z zakresu oświaty.

W systemie gromadzone są dane dotyczące:

1. dane o szkołach, placówkach oświatowych i innych jednostkach wykonujących zadania z zakresu oświaty:
   1. baza materialna szkół i placówek oświatowych – dane na temat zajmowanego terenu (powierzchnia, boiska, place zabaw, urządzenia sportowe i rekreacyjne), wyposażenia (sale lekcyjne, gabinety, pracownie, sprzęt komputerowy, dostęp do Internetu),
   2. koszty prowadzenia szkół – wydatki ogółem, wydatki na wynagrodzenia, wydatki majątkowe, wydatki na remonty);
2. dane o uczniach, absolwentach i spełnianiu obowiązku nauki – uczniowie: płeć, wiek, miejsce zamieszkania, niepełnosprawność, klasa, rodzaj kształcenia, rodzaje zajęć, w których uczniowie uczestniczą; dzieci w wychowaniu przedszkolnym, dowożenie uczniów do szkół, wypadki, korzystający z posiłków, ze świetlicy szkolnej, z wypoczynku, uczniowie niebędący obywatelami polskimi, pomoc materialna, korzystający z zakwaterowania;
3. dane o nauczycielach oraz pracownikach niepedagogicznych – nauczyciele: płeć, wiek, wykształcenie, przygotowanie pedagogiczne, staż pracy, forma i wymiar zatrudnienia, sprawowana funkcja, stopień awansu zawodowego, wynagrodzenia, kwalifikacje, rodzaj prowadzonych zajęć, doskonalenie zawodowe; liczba pracowników niepedagogicznych, wymiar czasu pracy i łączna wysokość wynagrodzenia pracowników ekonomiczno-administracyjnych, kuchni i stołówki, obsługi, pomocy nauczyciela, asystentów, liczba i wymiar czasu pracy lekarzy, pielęgniarek.

 

Ponadto częścią nowego SIO jest Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych – oficjalny urzędowy rejestr wszystkich szkół i placówek oświatowych, dostępny dla każdego obywatela na stronie internetowej. Poprzez RSPO istnieje wyłączna możliwość nadawania numerów REGON szkołom i placówkom oświatowym od kwietnia 2012 r. RSPO zawiera m.in. następujące dane o szkołach i placówkach oświatowych: nazwa, typ, data założenia, REGON, organ prowadzący, dane adresowe, specyfika (ogólnodostępna, specjalna), rodzaj (dzieci i młodzież, dorośli), zawód (specjalność, specjalizacja). Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych jest jawny i dostępny przez stronę internetową (informacje na stronie są aktualizowane co 7 dni).

8. Pozyskiwanie danych z SIO

Ze szczebla centralnego dane są przekazywane do GUS celem opracowania dla potrzeb statystyki publicznej. MEN opracowuje dane pod kątem wykorzystania ich do naliczania części oświatowej subwencji oświatowej przez ministra właściwego do spraw finansów, dla potrzeb Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych, dla potrzeb podlegających ministrowi placówek doskonalenia nauczycieli, dla potrzeb tworzenia sprawozdań do statystyki międzynarodowej. Dane są też udostępniane na potrzeby badań naukowych oraz na potrzeby każdej osoby fizycznej, która wystąpi do MEN o udostępnienie danych.

Ponadto nowe SIO współpracuje z dwoma rejestrami publicznymi:

1. rejestrem PESEL – imię, nazwisko i numer PESEL każdego ucznia i nauczyciela wpisanego do nowego SIO są weryfikowane z rejestrem PESEL
2. rejestrem REGON – poprzez RSPO będącego częścią nowego SIO istnieje wyłączna możliwość nadawania numerów REGON szkołom i placówkom oświatowym

 

Ponadto od 1 stycznia 2018 r. nowe SIO współpracuje także z systemem EMPATIA w zakresie weryfikacji osób uprawnionych do świadczeń rodzinnych. Dane z SIO będą pozyskiwane przez wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz marszałków województw, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw rodziny (tj. z wykorzystaniem systemu Empatia). Dane będą pozyskiwane w celu weryfikacji prawa do świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, świadczenia wychowawczego oraz Karty Dużej Rodziny, a także w celu monitorowania przez ministra właściwego do spraw rodziny oraz wojewodę realizacji tych świadczeń rodzinnych.

9. Obecnie trwające prace nad zmodernizowanym SIO

Obecnie trwające prace programistyczne nad zmodernizowanym systemem informacji oświatowej wynikają ze zmian wprowadzonych ustawą z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 949), która znowelizowała ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1927, z późn. zm.). Powyższa ustawa zmieniła architekturę systemu, zmieniła sposób komunikacji z bazą danych SIO oraz wprowadziła szereg zmian usprawniających funkcjonowanie nowego SIO, w tym uprościła sposób zbierania niektórych danych. Wprowadzone zmiany znacząco ułatwiają i usprawniają proces przekazywania danych przez podmioty do tego zobowiązane.

Główną zmianą, wprowadzoną nowelizacją, jest zmiana architektury zmodernizowanego systemu informacji oświatowej i związanego z tym sposobu komunikacji użytkowników z bazą danych SIO. Przed dniem 24 lipca br. architektura nowego SIO obejmowała centralną bazę danych SIO oraz kilkadziesiąt tysięcy lokalnych baz danych SIO. W praktyce stwarzało to istotne problemy, wśród których należy wymienić m.in. utratę danych w wyniku awarii komputerów czy brak możliwości pracy na wielu stanowiskach w jednostkach zobowiązanych do przekazywania danych do bazy danych SIO. Zgodnie z nowelizacją, obecnie nowe SIO funkcjonuje jako jedna centralna baza danych SIO, której administratorem jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, natomiast komunikacja z systemem odbywa się za pomocą przeglądarki internetowej. Dostęp do bazy danych SIO poprzez przeglądarkę internetową umożliwia wykorzystanie wielu stanowisk pracy w danej jednostce oraz tym samym znacznie ułatwia i usprawnia proces przekazywania danych przez podmioty do tego zobowiązane. Wykorzystanie przeglądarki internetowej do przekazywania danych do bazy danych SIO wyeliminowało również problem utraty danych, która wiązała się z koniecznością przeprowadzania czasochłonnej procedury odzyskiwania danych.

Ponadto przed zmianą  ustawy o systemie informacji oświatowej system zakładał sekwencyjność przekazywania danych. Najpierw do lokalnej bazy danych SIO wprowadzane były dane identyfikacyjne ucznia lub nauczyciela  (tj. imię, nazwisko, PESEL), a dopiero po ich pozytywnej weryfikacji z rejestrem PESEL wprowadzano pozostałe dane – dane dziedzinowe. Innymi słowy, dane dziedzinowe dotyczące oświaty można było przekazywać dopiero po zweryfikowaniu danych identyfikacyjnych osoby, której dane dziedzinowe dotyczą. Sekwencyjny schemat przekazywania danych uniemożliwiał import do bazy danych SIO szerszego zakresu danych (tj. ponad dane identyfikacyjne), istotnie utrudniając tym samym procedurę wprowadzania danych. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o systemie informacji oświatowej zrezygnowano z procedury sekwencyjnego wprowadzania danych. Umożliwi to użytkownikowi jednoczesne wprowadzenie danych identyfikacyjnych i danych dziedzinowych do bazy SIO.

 

Powyższej zmianie architektury SIO oraz zmianie sposobu komunikacji z bazą danych SIO towarzyszyły inne zmiany usprawniające funkcjonowanie SIO, m.in. uproszczono procedurę udzielania upoważnień do bazy danych SIO.

Uproszczono także sposób zbierania niektórych danych gromadzonych w SIO, wśród których należy wymienić m.in:

1. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, szkoły i placówki oświatowe będą przekazywać w postaci zbiorczej dane o pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęciach wychowania do życia w rodzinie, a nie indywidualnie.
2. Dane dziedzinowe dotyczące korzystania z pomocy materialnej o charakterze socjalnym będą przekazywane przez gminy w postaci zbiorczej, a nie indywidualnie.
3. Uproszczono funkcjonowanie Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO). Wprowadzono możliwość modyfikowania przez dyrektorów szkół i placówek oświatowych (a nie przez organ jednostki samorządu terytorialnego) niektórych  danych wprowadzonych do Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych. Ponadto zastąpiono gromadzenie informacji o zasięgu terytorialnym szkół (wskazanie ulic i numerów ulic znajdujących się w obwodzie szkoły) zbieraniem informacji czy szkoła jest szkołą obwodową oraz czy dany uczeń spełnia obowiązek szkolny w szkole obwodowej.
4. Zrezygnowano z gromadzenia danych dziedzinowych obejmujących miejsce zamieszkania ucznia, w związku z nauką ucznia w szkołach specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych oraz danych dziedzinowych dotyczących podręczników.
5. Dane dziedzinowe o wysokości wynagrodzeń nauczycieli będą przekazywane dwa razy w roku, a nie co miesiąc.

 

Niezależnie wprowadzono też szereg technicznych usprawnień (jak możliwość importu listy uczniów i listy nauczycieli oraz operacje grupowe dla projektowanego modułu Uczeń, np. możliwość grupowego przypisywania uczniów do oddziałów).

Ponadto podczas tworzenia systemu informacji oświatowej w wersji przeglądarkowej wykorzystywane są dobre praktyki opisane w stylu Google Material Design, którego głównym założeniem jest tworzenie aplikacji opartych o prosty, a równocześnie czytelny i łatwo dostosowywalny do różnych płaszczyzn, styl graficzny. Dzięki temu system jest bardziej intuicyjny i prosty w obsłudze.

Powyższa zmiana architektury systemu na system funkcjonujący poprzez przeglądarkę internetową wiąże się z zaawansowanymi i czasochłonnymi pracami technicznymi.

W związku z tym nowe SIO w wersji przeglądarkowej jest uruchamiane etapowo, co zostało zapisane w ustawie. Jako pierwszy moduł nowego SIO, od dnia 24 lipca br., został udostępniony jednostkom samorządu terytorialnego moduł Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO). Natomiast kolejne moduły nowego SIO (kolejne funkcjonalności) będą sukcesywnie uruchamiane w roku szkolnym 2017/2018.